Ekonomiści otrzymują Nagrodę Nobla za postęp technologiczny i „twórczą destrukcję” w zrównoważonym wzroście

W poniedziałek (13) przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii za rok 2025 ekonomistom Joelowi Mokyrowi, Philippe'owi Aghionowi i Peterowi Howittowi za ich pracę łączącą postęp technologiczny i innowacje ze zrównoważonym wzrostem gospodarczym. Ogłoszenie nastąpiło wcześniej w Sztokholmie w Szwecji.

Mokyr, profesor Uniwersytetu Northwestern, otrzymał połowę nagrody za swoje badania historyczne, które zidentyfikowały „warunki konieczne dla zrównoważonego wzrostu poprzez postęp technologiczny”. Według Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk, badacz „wykorzystał źródła historyczne jako sposób na odkrycie przyczyn zrównoważonego wzrostu, który stał się nową normą”.

Pozostali laureaci, Aghion i Howitt, otrzymali drugą połowę nagrody za opracowanie teorii „zrównoważonego wzrostu poprzez twórczą destrukcję” – koncepcji wyjaśniającej, w jaki sposób innowacje zastępują przestarzałe modele, napędzając postęp. Aghion, związany z Collège de France, INSEAD i London School of Economics, oraz Howitt z Uniwersytetu Browna pogłębili zrozumienie mechanizmów, które umożliwiają zrównoważony wzrost.

„Na różne sposoby laureaci pokazują, jak twórcza destrukcja generuje konflikty, którymi należy zarządzać w sposób konstruktywny. W przeciwnym razie innowacje będą blokowane przez ugruntowane firmy i grupy interesu, którym grozi wykluczenie” – stwierdziła Akademia w oświadczeniu.

Królewska Szwedzka Akademia Nauk stwierdziła, że ​​„stagnacja gospodarcza, a nie wzrost gospodarczy, była normą przez większość historii ludzkości. Ich praca pokazuje, że musimy być świadomi zagrożeń dla dalszego wzrostu gospodarczego i im przeciwdziałać”.

Krótko po ogłoszeniu, Philippe Aghion stwierdził, że sztuczna inteligencja powinna przyspieszyć tzw. twórczą destrukcję, „ale także produkcję dóbr, usług i idei”. Ekonomista podkreślił znaczenie instytucji edukacyjnych i polityki zatrudnienia w wykorzystaniu potencjału nowej rewolucji technologicznej.

„Potrzebujemy instytucji działających w obszarach edukacji i polityki rynku pracy, aby wykorzystać ten potencjał produktywności i zadbać o zminimalizowanie negatywnych skutków nowej rewolucji przemysłowej, tak jak zrobiliśmy to w przypadku poprzednich” – powiedział profesor, który zamierza zainwestować swoją część nagrody w swoje laboratorium badawcze w Collège de France.

Aghion wyraził optymizm, broniąc nordyckiego modelu edukacji jako punktu odniesienia na przyszłość, stwierdzając, że „powinniśmy w tym względzie pójść za przykładem Szwecji i Danii”. „I wierzę, że tak się stanie” – dodał.

Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii — oficjalnie nazywana Nagrodą Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych — utrzymuje prestiż i rygor innych nagród przyznawanych od 1901 roku. Ustanowiona została przez Bank Centralny Szwecji, a administrowana jest przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk i podlega tym samym kryteriom, co pierwotne nagrody.

Nominacje są przyjmowane wyłącznie na zaproszenie, a nazwiska nominowanych pozostają poufne przez 50 lat. Członkowie Akademii, laureaci z poprzednich lat oraz naukowcy z uniwersytetów skandynawskich i innych instytucji międzynarodowych wybierani corocznie mogą zgłaszać kandydatów. Ostatecznego wyboru dokonuje pięcioosobowy Komitet Nagrody Nauk Ekonomicznych.

Oprócz medalu i dyplomu nagroda pieniężna wynosi równowartość 5,7 mln R$, co stanowi uznanie nie tylko za wkład naukowy laureatów, ale także za znaczenie innowacji jako siły napędowej rozwoju.